akryl, płótno, 180 × 150 cm

zakupiono w r. 2020

Ten ikonograficznie zagadkowy obraz niesie ze sobą mroczne znaczeniowe odcienie. Dominującym elementem jest punkt zbiegu dwóch wysokich ścian, tworzących psychologiczną barierę – korytarz, w którym rozgrywa się pełen lęku dramat. Uczestnikami sceny są nagi mężczyzna w kajdanach, wijący się na ziemi, oraz małpa konfrontująca się z nim z ekspresyjnym grymasem. Małpa z aureolą odnosi się do podłości, przebiegłości, intryg i gier o władzę, które w społeczeństwie odbywają się pod płaszczykiem moralnie i etycznie szanowanych instytucji – dawniej Kościoła, dziś polityki. Symbole ściany i małpy, a więc zniewolenia, ucisku i ciemnych stron ludzkiej duszy, zachęcają do krytycznej refleksji nad życiem w reżimach totalitarnych (zob. Mur Berliński czy wers W. Holana: „Przez piętnaście lat mówiłem do ściany”), ale przebijają się tu również osobiste traumy artysty wynikające z sytuacji rodzinnej i niemożności życia w wolności. Biała, płynna postać wyłaniająca się z tła może być symbolem nadziei, światła na końcu tunelu i stanowi egzystencjalną przeciwwagę obrazu. Jednocześnie nawiązuje do znanego refrenu zespołu Plastic People: „My mieszkamy w Pradze, tam, gdzie pewnego dnia objawi się sam Duch.” Ceramiczne fragmenty rozbitej figury anioła wklejone w płótno są bezpośrednim odniesieniem do tytułu obrazu, ponieważ pochodzą z praskiego cmentarza.

Tłumaczenie wykonane przy pomocy AI (ChatGPT).